نیتروژن یکی از عناصر اصلی و بسیار مهم در تامین فاکتورهای  رشدی و کیفی گندم می باشد که مصرف صحیح آن باعث  استقرار خوب گیاه و تولید پنجه های قوی و در نتیجه عملکرد بالا در گندم می شود. ازت در سنتز پروتین، اسید های نوکلئیک ونیز تولید کلروفیل نقش دارد. کمبود ازت معمولا با ایجاد کلروز در برگهای مسن تر از سمت نوک به قائده برگ همراه است. بهترین حالت جذب ازت برای گیاه فرم نیترات می باشد.ازت موجود در جو طی مراحل زیستی و غیر زیستی در خاک تثبیت و طی فرآیند نیتریفیکاسیون به شکل نیترات در می آید. نیترات، آمونیوم و اوره فرم های قابل جذب ازت در گیاهان می باشند. جذب نیتروژن از مرحله رشد بذری یا همان رشد اولیه شروع شده و در مرحله گلدهی به اوج خود می رسد. در گندم چهار مرحله حساس با توجه به نیاز نیتروژنی عبارتند از مرحله پنجه زنی، ساقه دهی، خوشه دهی و پرشدن دانه که این چهار مرحله مصادف با چهار دور آبیاری یعنی پنج آب یا همان آب چهارم، ساق آب یا همان آب پنجم، خوش آب یا همان آب ششم و نهایتا دان آب یا آب هفتم می باشد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که در مناطقی که تاریخ کشت در زمانی است که گندم قبل از سرمای زمستانه جوانه زده و به پنجه می رود قسط اول نیتروژن را که شامل 40 درصد کل نیتروژن مصرفی در طول دوره رشد گیاه میشود را قبل از وا آب یا همان آب دوم به خاک اضافه میکنند. در این حالت تامین نیتروژن در مرحله فوق باعث افزایش مقاومت گیاه به سرمای زمستانه و نیز انتشار سیستم ریشه ایی گسترده می شود که این مسئله منجر به رشد بیشتر ریشه نسبت به بخش هوایی می گردد که این امر در تامین هر چه بیشتر مواد غذایی گیاه تاثیر بسیار مثبتی دارد.

در نظر داشته باشید که اگر به هر دلیلی اعم از سرمای زودرس یا کشت دیرهنگام عملا آبیاری دوم قبل از فصل سرد میسر نبود میبایست سرک اول را بعد از فصل سرما به گیاه بدهید زیرا بدلیل توقف رشد در نتیجه وقوع سرما و نبود آب قابل استفاده برای گیاه در زمان مناسب، سیستم ریشه ایی رشد مناسبی نداشته و عملا امکان جذب میسر نیست. از نکات مهم در مصرف ازت در این مرحله(پنجه تا ساقه) این است که در این زمان بدلیل رشد رویشی زیاد استفاده بیش از حد از ازت می تواند منجر به ورس گیاه و نیز پایین آمدن مقاومت گیاه در برابر حمله آفات و باکتریها گردد. نکته زیست محیطی در زمینه مصرف ازت این است که نیتروژن ازت بدلیل خاصیت آبشویی بالا معمولا با هر آبیاری از دسترس گیاه خارج شده و به لایه های پایین خاک و نتیجتا به سفره های اب زیرزمینی وارد و منجر به آلودگی آبها میشود لذا برای "کم کردن" اثر این فرآیند بهتر است حتی المقدور اقدام به محلول پاشی ازت و نیز در صورت استفاده در اب آبیاری در چند مرحله استفاده گردد. بسته به رشد اولیه گندم مرحله پنجه زنی اولیه معمولا تا نیمه اول فروردین ادامه دارد و بعد از آن و با ظهور اولین گره در نزدیکی سطح خاک مرحله ساقه دهی شروع می شود (فعالیت مجدد) که بیشترین نیاز گندم به نیتروژن در این مرحله است. این مرحله حدودا 15 الی 20 روز به طول می انجامد. انتهای این مرحله خوشه دهی است که در ابتدا خوشه در داخل ساقه پنهان می باشد که با آن مرحله شکم خوش گفته می شود.می توان با توجه به آزمون خاک و مقدار و زمان آبیاری تا 30% نیتروژن مورد نیاز را در مرحله ساقه دهی به گیاه داد.

توصیه نگارنده در مورد مصرف ازت در خاک های سنگین استفاده از ازت در مرحله رشد اولیه، رشد مجدد(تکمیل پنجه زنی) و مرحله شکم خوش (تورم ساقه) می باشد ودر خاک های سبک بهتر است در چهار نوبت شامل آب دوم، شروع پنجه زنی، ساقه دهی و گلدهی مصرف گردد. بهتر است 20% نیتروژن در زمان تورم ساقه یا شکم خوش و 10% آن در زمان پرشدن دانه ها مصرف گردد.کشاورزان محترم در نظر داشته باشید که محلولپاشی نیتروژن در مرحله ظهور خوشه و شیری شدن دانه ها به بالارفتن کیفیت پروتین دانه کمک بسیار زیادی می کند. دقت کنید محلول پاشی نیتروژن با ترکیبات سولفاته (سولفات آمونیوم) بهتر است یک هفته پس از گلدهی یک سوم مزرعه انجام گردد و مقدار آن نیز از 7 هزار بیشتر نشود. البته می توان در مرحله پر شدن دانه ها کودهای حاوی نیتروژن بالا را با آب آبیاری نیز مصرف نمود که تاثیر خوبی در افزایش کیفی و کمی پروتئین گندم دارد.

 کودهای مستر 20-20-20 و مستر 30-5-15 ومستر 18-18-18 علاوه بر دارا بودن مقدار مناسب ازت در فرم های نیترات،آمونیوم و اوره جهت تامین نیاز گیاه در هر نوع شرایط خاکی و محیطی حاوی عناصر میکرو به شکل کلات EDTA و فاقد هیچ گونه ناخالصی و مواد سمی می باشند.